OSMANLI DA SABUN

Osmanlı’da Sabun

Sabun, Osmanlı Devleti’nde “sabunhane” denilen ve şahıslara ait olan imalathanelerde geleneksel yöntemlerle üretiliyordu. Sabunun hammaddesi zeytinyağı ve iç yağıydı. Ekonomik değeri olan ve tercih edilen sabunlar zeytin yağından imal edilenlerdi. Osmanlı İmparatorluğu’nda sabun üretemi yapılan yerlerin başında zeytin yağının bol oduğu yerler olan Batı Anadolu ve Adalar, Şam, Halep, Namlus geliyordu. O dönemde en fazla üreten merkezler ise Midilli ve Girit Adaları, Ayvalık, Girit , Edremit, Kemer Edremit, İzmir, Kızılca Tuzla, Yunda Adası ve Urla’ydı. Buralarda imal edilen sabunun büyük bir bölümü, Saray , ordu ve İstanbul halkının ihtiyacını karşılamak üzere ‘Dersaadet tahsisatı’ olarak ayrılırdı. Kandiye sabunları temizlik ve iyi pişmiş olmaları ile nam salmıştı. Bu özelliklerinden dolayı Edremit ve Midilli sabunlarının üzerine ‘Girit sabunu’ damgası vurularak taklit edilmiş olup bu durum Giritli sabuncuların şikayetine sebep oldu. Hanya, Kandiye, Resmo başta olmak üzere Girit’te elde edilen zeytinyağının önemli miktarı sabun üretiminde kullanılmaktaydı. 18. y.y. ilk yıllarında Girit’te sabunhane sayısı bir kaç tane iken, yüzyılın ortalarına doğru on misliden fazla arttı ve adadaki sabunhanelerin adedi daha sonra 45’e ulaştı. Lübnan’daki Trablusşam kenti ve çevresi de zeytinyağının bolca bulunduğu ve sabun üretiminin de o nispette fazla olduğu bölgeydi. Sabunu çok meşhur olan sabun ihraç eden Halep’te 19. y.y. sonlarında 12 sabunhane mevcuttu. Halep ve civarında imal edilen sabunlar yerel ihitiyacı karşılamaları dışında Avrupalı Ticaret şirketleri ve büyük tüccarlar tarafından Suriye dışına ihraç ediliyordu. Edirne ve Kudüs’te imal edilen ‘misk sabunu’ ise Osmanlı Sarayına, sultanlara ve devlet ricaline sunulan değerli hediyeler arasındaydı. Kaynak: Diyadinnet.com